شیخ ابوعلی حائری
شیخ ابوعلی حائری (۱۲۱۵-۱۱۵۹ ق)، فقیه و رجال شناس بزرگ شیعه در قرن ۱۳ قمری و از شاگردان وحید بهبهانی و علامه بحرالعلوم بود. کتاب رجالی «منتهی المقال فی احوال الرجال» از مهمترین آثار او است.
| نام کامل | محمد بن اسماعیل ابوعلی حائری |
| زادروز | ۱۱۵۹ قمری |
| زادگاه | کربلا |
| وفات | ۱۲۱۵ قمری |
| مدفن | نجف یا کربلا |
| اساتید | |
|
| |
| آثار |
منتهی المقال فی احوال الرجال، زهر الریاض، العذاب الواصب علی الجاحد الناصب،... |
محتویات
زندگی‌نامه
محمد بن اسماعیل بن عبدالجبار مشهور به «ابوعلی حائری» در سال ۱۱۵۹ هجری به دنیا آمد. پدرش مازندرانی بود، اما او خود در کربلا زاده شد و کمتر از ۱۰ سال داشت که پدرش را از دست داد.
ابوعلی حائری پس از کسب مقدمات علوم نزد فقهای آن زمان به ویژه وحید بهبهانی به فراگیری دانش پرداخت. همچنین گفته شده که نزد سید مهدی بحرالعلوم و سید محسن اعرجی کاظمی نیز دانش آموخت.
ابوعلی به گفته خود، سفرهای چندی نیز به نقاط مختلف چون حجاز و یمن داشته است. در میان شاگردان وی تنها از عبدالعلی رشتی و درویش علی بغدادی حائری نام برده شده است.
بر پایه نوشته فرزندش در حاشیه «منتهی المقال»، وی در سال ۱۲۱۶ قمری هنگام بازگشت از سفر حج در نجف درگذشت و همانجا مدفون شد؛ اما برخی از جمله سید محمدباقر خوانساری در روضات الجنات، مرگ وی را در ۱۲۱۵ قمری و در کربلا دانسته اند و مدرس تبریزی نیز تأکید کرده است که او در کربلا به خاک سپرده شده است.
آثار و تألیفات
شیخ ابوعلی حائری تألیفاتی داشته که عبارتند از:
- منتهی المقال فی احوال الرجال؛ معروف ترین اثر حائری در زمینه رجال شیعه است. وی در تألیف این کتاب بیش از هر چیز به منهج المقال و تعلیقۀ وحید بهبهانی نظر داشته است.
- زهر الریاض؛ رساله ای است فارسی در طهارت، صلات و صوم که آن را از کتاب «ریاض المسائل» سید علی طباطبائی انتخاب کرده است. نسخه هایی از این کتاب در کتابخانه های دانشکده ادبیات تهران و مجلس شورای اسلامی نگهداری می شود.
- العذاب الواصب علی الجاحد الناصب؛ که ردیه ای است بر «نواقض الروافض» میرزا مخدوم شریفی که از آن به «النقض علی نواقض الروافض» نیز تعبیر می شود و نسخه ای از آن در کتابخانه آستان قدس مضبوط است.
ابوعلی حائری در «منتهی المقال» برخی از تألیفات دیگر خود را نیز نام برده است که عبارتند از:
- ترجمه رساله مناسک حج وحید بهبهانی؛
- ترجمه رساله دیگری در مناسک حج از آقا محمدعلی فرزند وحید بهبهانی؛
- رساله ای در بیان واجبات حج و محرمات و مکروهات و مستحبات آن که از ریاض المسائل طباطبائی انتخاب کرده است؛
- عقدالّآلی البهیّة فی الرد علی الطائفة الغبیة (در ردّ اخباریان)؛
- النخبةالوجیزة (خلاصه‌ای از ابواب کتاب حج ریاض المسائل).
پانویس
- ↑ نوری، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۴۰۲؛ امین، اعیان الشیعة، ج۹، ص۱۲۴
- ↑ ابوعلی، منتهی المقال،ج۴، ص ۳۴۸
- ↑ نوری، مستدرک الوسائل، همانجا؛ مدرس، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۱۰
- ↑ نوری، مستدرک الوسائل، همانجا
- ↑ نک: کشمیری، نجوم السماء، ص۳۲۹؛ آقابزرگ، الذریعه؛ همو، مصفی المقال، ص۳۹۴
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۴، ص۴۰۵؛ خراسانی، منتخب التواریخ، ص۳۱۴.
- ↑ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۱۰
- ↑ شورا، فهرست نسخه های خطی کتابخانه وزیری یزد ج۷، ص۱۳۷- ۱۳۸
- ↑ آستان، فهرست، ج۴، ص۲۰۵- ۲۰۶؛ نوری، مستدرک الوسائل، همانجا
- ↑ ابوعلی، منتهی المقال،ص۳۴۸
منابع
- دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۶، ص۳۶، علی رفیعی، مدخل «ابوعلی حائری».